Przewłaszczenie na zabezpieczenie a podatek od nieruchomości

W związku z umową pożyczki, którą podpisałem 5 lat temu, przeniosłem na pożyczkodawcę tytułem zabezpieczenia własność mojej nieruchomości. W umowie przewłaszczenia zapisane było, że miałem prawo dalej korzystać z mieszkania, a po spłaceniu pożyczki własność miała zostać przeniesiona z powrotem na mnie. Tak też się stało - po 5 latach ponownie stałem się właścicielem mieszkania. Przez wspomniany okres nie płaciłem podatku od nieruchomości. W umowie zabezpieczenia nie ma żadnego zapisu rozstrzygającego, kto ma płacić ten podatek. Czy organ podatkowy może domagać się podatku za ten okres ode mnie? Czy pożyczkodawca może dochodzić ode mnie kwoty podatku, jeśli sam będzie zobowiązany do jego zapłaty?

W omawianej sprawie rozstrzygnięcia wymagają dwa odrębne zagadnienia. Jedno dotyczące treści umowy, którą podpisał Czytelnik, drugie spraw natury podatkowej, tj. ustalenia, kto w omawianej sytuacji był podatnikiem podatku od nieruchomości.

Jeśli chodzi o kwestie podatkowe podkreślić należy, że strony nie mogą w umowie zmieniać regulacji podatkowych i przykładowo wskazywać, że podatnikiem podatku będzie inna osoba niż wynika to z przepisów podatkowych. Takie zapisy stron nie wywołują żadnych skutków prawnych na płaszczyźnie publicznoprawnej. Co najwyżej mogą być interpretowane jako zobowiązanie się danej strony do poniesienia ekonomicznego ciężaru opodatkowania - tj. podatek zapłaci podatnik (według przepisów podatkowych), ale będzie on mógł domagać się zwrotu zapłaconej z tego tytułu kwoty od drugiej strony umowy.

Odnośnie drugiej kwestii to nie ma wątpliwości, że w okresie, gdy pożyczkodawca był właścicielem mieszkania (przeniesionego przez Czytelnika tytułem zabezpieczenia umowy pożyczki), to właśnie on - a nie Czytelnik - był podatnikiem podatku od nieruchomości. W myśl przepisów podatek od nieruchomości obciąża zasadniczo osoby, które są właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych. W pewnych przypadkach obowiązek ten obciąża osoby będące posiadaczami samoistnymi nieruchomości (gdy nieruchomość znajduje się w takim posiadaniu). Niemniej Czytelnika nie można uznać za posiadacza samoistnego - posiadał on mieszkanie na podstawie umowy, był posiadaczem zależnym. Z tego powodu to na pożyczkodawcy ciążył obowiązek zapłaty podatku za okres, w którym był właścicielem mieszkania stanowiącego zabezpieczenie udzielonej pożyczki.

Podobne stanowisko zajął Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w wyroku z dnia 11 grudnia 2018 r., sygn. akt I SA/Bd 746/18.

Skoro zatem ani w umowie przewłaszczenia, ani innym porozumieniu nie było wskazane, że to Czytelnik ma zwrócić pożyczkodawcy kwotę zapłaconą przez niego tytułem podatku od nieruchomości za wspomniany okres, pożyczkodawca nie ma wobec niego żadnego roszczenia z tego tytułu.