Zasady zwrotu VAT podróżnym

Prawo do otrzymania zwrotu podatku zapłaconego przy nabyciu towarów na terytorium Polski przysługuje wyłącznie osobom fizycznym niemającym stałego miejsca zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej, które wywiozły zakupione towary w stanie nienaruszonym w bagażu osobistym poza terytorium UE. Sprzedawca tych towarów ma prawo do zastosowania 0% stawki VAT.

Podróżny uprawniony do otrzymania zwrotu

Osoby fizyczne niemające stałego miejsca zamieszkania na terytorium Unii Europejskiej, zwane dalej podróżnymi, mają prawo do otrzymania zwrotu podatku zapłaconego przy nabyciu towarów na terytorium Polski, które w stanie nienaruszonym zostały wywiezione przez nie poza terytorium Unii Europejskiej w bagażu osobistym podróżnego.

Zwrot podatku nie przysługuje w przypadku nabycia paliw silnikowych.

Należy pamiętać, że miejsce stałego zamieszkania podróżnego ustala się na podstawie paszportu lub innego dokumentu stwierdzającego tożsamość. Nie ma przy tym znaczenia miejsce faktycznego zamieszkania danej osoby, lecz formalny wpis do dokumentów.

Wywóz towarów do innego kraju członkowskiego uniemożliwia ubieganie się o zwrot zapłaconego podatku. Warto podkreślić, że istotny jest sposób przewożenia zakupionych towarów. Podróżny może ubiegać się o zwrot VAT od zakupu towarów, które wywozi w bagażu osobistym. Bagaż osobisty na potrzeby systemu TAX FREE nie został zdefiniowany, jednak ustawodawca posługuje się tym pojęciem w art. 56 ust. 5 ustawy o VAT odnosząc się do zwolnień z tytułu importu towarów. Zgodnie z tym przepisem to cały bagaż, który podróżny jest w stanie przedstawić organom celnym, wjeżdżając na terytorium kraju, jak również bagaż, który przedstawi on później organom celnym, pod warunkiem przedstawienia dowodu, że bagaż ten był zarejestrowany jako bagaż towarzyszący w momencie wyruszenia w podróż przez przedsiębiorstwo odpowiedzialne za jego przewóz.

Podmiot dokonujący zwrotu

Zwrot podatku zapłaconego przez podróżnego przy nabyciu towarów na terytorium Polski dokonywany jest bądź przez sprzedawcę towaru, bądź przez podmiot, którego przedmiotem działalności jest dokonywanie takiego zwrotu, z którym sprzedawca podpisał stosowną umowę.

Aby podróżny mógł ubiegać się o zwrot VAT, zakup musi być dokonany u podatnika VAT spełniającego warunki wynikające z ustawy o VAT. Podatnik ten (sprzedawca) musi:

być zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT,
prowadzić ewidencję obrotu i kwot podatku należnego przy zastosowaniu kas rejestrujących,
zawrzeć umowę z podmiotem uprawnionym do dokonywania zwrotów (chyba że zwrot ten będzie dokonywany bezpośrednio przez sprzedawcę).

Natomiast sprzedawca zobowiązany jest do:

zawiadomienia naczelnika urzędu skarbowego o funkcjonowaniu w systemie zwrotu VAT, a także o miejscu, gdzie podróżny może odebrać podatek oraz przedłożenia kopii umów zawartych z podmiotami dokonującymi tego zwrotu,
zapewnienia podróżnym informacji o zasadach zwrotu podatku w czterech językach (polskim, angielskim, niemieckim i rosyjskim),
oznaczenia w szczególny sposób (uregulowany odrębnym przepisem) punktów sprzedaży znakiem informacyjnym o możliwości dokonywania zakupu, od którego przysługuje zwrot.

W sytuacji gdy zwrot podatku dokonywany jest bezpośrednio przez sprzedawcę, musi on dodatkowo w poprzednim roku podatkowym osiągnąć obroty w wysokości przekraczającej 400.000 zł i dokonywać zwrotu wyłącznie w stosunku do towarów nabytych u niego. Jeżeli w kolejnym roku podatkowym obroty sprzedawcy spadną poniżej 400.000 zł, może on nadal dokonywać zwrotu VAT od towarów nabytych w roku, w którym był jeszcze podmiotem uprawnionym.

Podmioty niebędące sprzedawcami towaru mogą również dokonywać zwrotu, jednak aby móc dokonywać zwrotu podatku na rzecz podróżnych zagranicznych, podmioty te muszą:

legitymować się statusem spółki z o.o. lub akcyjnej, w której członkowie władz nie byli karani za przestępstwa skarbowe lub przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści materialnej,
być co najmniej od 12 miesięcy zarejestrowanymi podatnikami VAT i nie mieć w tym okresie zaległości z tytułu podatków stanowiących dochody budżetu państwa oraz z tytułu składek ZUS, przy czym warunek ten uznaje się za spełniony również w przypadku, gdy podmioty posiadały wymienione zaległości i uregulowały je wraz z odsetkami za zwłokę w terminie 30 dni od dnia ich powstania,
zawiadomić naczelnika urzędu skarbowego o zamiarze prowadzenia działalności w zakresie zwrotu podatku podróżnym,
złożyć w urzędzie skarbowym kaucję gwarancyjną w wysokości 5 mln zł w formie depozytu pieniężnego, gwarancji bankowych lub co najmniej trzyletnich obligacji Skarbu Państwa,
uzyskać od Ministra Finansów zaświadczenie o spełnieniu wszystkich wymienionych warunków; zaświadczenie to jest ważne nie dłużej niż 2 lata.

Sprzedawcy oraz podmioty dokonujące zwrotu podatku mają prawo do pobrania od podróżnego prowizji od zwracanej kwoty podatku. Rozliczenia między podmiotem, który dokonał zwrotu, a sprzedawcą towaru regulują zawarte przez nich umowy.

Kaucja wpłacana przez podmiot, który będzie dokonywał zwrotów na rzecz podróżnych z krajów spoza UE, podlega zwrotowi po zakończeniu przez niego działalności związanej z dokonywaniem zwrotów.

Warunki dokonywania zwrotów

Zwrot podatku może być dokonany, jeżeli podróżny wywiózł zakupiony towar poza terytorium UE nie później niż w ostatnim dniu trzeciego miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonał zakupu.

Podstawą do dokonania zwrotu podatku jest przedstawienie przez podróżnego dokumentu wystawionego przez sprzedawcę, na którym urząd celny potwierdził wywóz towarów stemplem zaopatrzonym w numerator. Do dokumentu powinien być przymocowany wystawiony przez sprzedawcę paragon z kasy rejestrującej. Wywóz towaru powinien być potwierdzony na tym dokumencie przez urząd celny po sprawdzeniu zgodności danych dotyczących podróżnego, zawartych w tym dokumencie z danymi zawartymi w przedstawionym paszporcie lub innym dokumencie stwierdzającym tożsamość.

Jeżeli podróżny opuszcza terytorium UE z terytorium państwa członkowskiego innego niż Polska, zwrot podatku przysługuje, gdy dokument, o którym mowa, został potwierdzony przez urząd celny, przez który towary zostały wywiezione z terytorium UE.

Od 1 kwietnia 2013 r. urząd celny potwierdzając wywóz towarów, nie musi każdorazowo sprawdzać, czy towary znajdują się w stanie nienaruszonym. Jest to związane ze zmianą brzmienia art. 128 ustawy o VAT, z którego wynika obecnie, że urząd celny potwierdza wywóz towarów, jednak nie ma już warunku okazania przez podróżnego wywożonych towarów.

Urzędy celne mogą dokonywać kontroli wywożonych towarów na ogólnych zasadach, przewidzianych dla kontroli zgłoszeń celnych, bez konieczności przeprowadzania każdorazowo kontroli takich towarów.

Aby podróżny mógł ubiegać się o zwrot podatku VAT, minimalna kwota łącznej wartości zakupów wraz z podatkiem musi wynosić 200 zł.

Zwrot podatku dokonywany jest w złotych polskich. Podmiot uprawniony do dokonywania zwrotów ma prawo do pobrania prowizji od dokonanego zwrotu, z której rozlicza się ze sprzedawcą.

Podróżny może otrzymać zwrot w formie wypłaty gotówkowej, polecenia przelewu, czeku rozrachunkowego lub karty płatniczej.

Warto wskazać, że w interpretacji indywidualnej z dnia 27 lutego 2013 r., nr ITPP3/443-291/12/MD, Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy uznał za prawidłowe stanowisko podatnika, że ustawodawca w art. 129 ust. 1 nie wymaga, aby zwrot ten odbywał się wyłącznie na ręce podróżnego. Istotne jest, aby sprzedawca dysponował potwierdzeniem, pokwitowaniem, że podatek zwrócił, a w związku z tym jest uprawniony do zastosowania do tej sprzedaży stawki 0%. Przyjęcie, że dla możliwości stosowania stawki 0% wymagane jest posiadanie dokumentów potwierdzających zwrot tylko i wyłącznie na rzecz podróżnego prowadziłoby do stosowania interpretacji rozszerzającej.

Stawka VAT przy sprzedaży podróżnym

W przypadku gdy sprzedawca dokonuje dostawy towarów podróżnym spoza UE z zastosowaniem procedury zwrotu podatku, stosuje 0% stawkę VAT. Stawki tej nie stosuje się w momencie sprzedaży, ale dopiero po otrzymaniu dokumentu potwierdzającego, że zakupiony u niego towar został przez podróżnego wywieziony poza terytorium UE. Jeżeli dokument ten sprzedawca otrzyma przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy, w którym dokonana była sprzedaż, w tej deklaracji wykazuje sprzedaż opodatkowaną 0% stawką VAT.

Gdy zwrot podatku dokonany zostanie w formie polecenia przelewu, czeku rozrachunkowego lub karty płatniczej, podatnik powinien posiadać dokumenty, określone odrębnymi przepisami, potwierdzające dokonanie zwrotu kwoty tego podatku.

Brak potwierdzenia wywozu towaru poza terytorium UE powoduje, że w rozliczeniu za miesiąc, w którym dokonano dostawy, jest ona opodatkowana według stawki krajowej (na podstawie ewidencji prowadzonej za pomocą kasy rejestrującej).

Otrzymanie dokumentów potwierdzających wywóz towarów poza terytorium UE po upływie terminu do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy, nie później jednak niż przed upływem 10 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dokonano dostawy, upoważnia do dokonania korekty podatku należnego w deklaracji za okres, w którym podatnik otrzymał ten dokument.

"(…) do dokonania zakupów w imieniu «podróżnego», otrzymania dokumentu TAX FREE, otrzymania towaru, zapłaty za nabyty towar oraz otrzymania zwrotu zapłaconego przy dostawie podatku uprawniony jest podróżny. Jednak zgodnie z przepisami powołanej uprzednio ustawy Kodeks cywilny strona może działać przez przedstawiciela, pełnomocnika. Dlatego też zakupów w imieniu «podróżnego», otrzymania dokumentu TAX FREE, otrzymania towaru, zapłaty za nabyty towar może dokonać osoba, która przedstawi sprzedawcy imienne upoważnienie do wykonania czynności związanych z nabyciem towarów wystawione przez osobę, której dane mają widnieć na dokumencie TAX FREE, tj. podróżnego. Zauważyć należy, że osoba upoważniona przez podróżnego do nabycia towaru winna przedstawić stosowną dokumentację, z której będzie wynikać tożsamość podróżnego celem ustalenia miejsca stałego zamieszkania podróżnego, znajdującego się poza terytorium Unii Europejskiej. Podkreślić bowiem należy, że w związku z zastosowaniem procedury tzw. eksportu detalicznego nie jest sprzeczne z prawem wspólnotowym wymaganie, aby sprzedawca przedsięwziął wszelkie środki, których zastosowania można od niego racjonalnie żądać w celu zagwarantowania, aby wykonywane przez niego czynności nie prowadziły do nadużyć. Jednym z takich wymogów są warunki wskazane w art. 126 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, umożliwiające stosowną identyfikację nabywcy jako «podróżnego». (...)"

Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 17 kwietnia 2013 r., nr ITPP3/443-78/13/AT

"(…) warunkiem koniecznym dla zastosowania stawki 0% w trybie art. 129 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług jest m.in. wywóz towarów poza granice Unii Europejskiej oraz posiadanie dokumentu potwierdzającego ten wywóz, przy czym potwierdzenie to odbywa się w ściśle sformalizowanym trybie. (…) Potwierdzenia wywozu towarów poza terytorium UE nie zawsze dokonuje polski urząd celny. W przypadku wywozu towarów zakupionych uprzednio na terytorium Polski do państwa trzeciego, ale przez granicę z innym niż Polska krajem członkowskim, potwierdzenia wywozu towarów będzie dokonywać urząd celny w tym państwie, z którego towary będą wywiezione ostatecznie poza UE. Poświadczenia wywozu dokonuje urząd celny kraju, z którego wywóz faktycznie następuje, w oparciu o przepisy obowiązujące w danym kraju. Zatem w sytuacji, gdy podróżny przedstawi sprzedawcy wystawiony przez niego dokument TAX FREE potwierdzony pieczęcią urzędu celnego obowiązującą według przepisów administracyjnych państwa członkowskiego (w przedmiotowej sprawie np. z Litwy), z którego podróżny opuszczał terytorium Unii Europejskiej, należy uznać, że zostały spełnione wymagania jakie ustawa o VAT wiąże z obowiązkiem potwierdzenia wywozu towarów poza terytorium Unii Europejskiej".

Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 21 lutego 2013 r., nr ITPP3/443-276/12/AT

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm.)