Przesłanki zwolnienia od opłat sądowych

Koszty sądowe są rodzajem daniny publicznej i zasadą jest obowiązek ich ponoszenia. Przyznanie prawa pomocy jest rodzajem szczególnej formy dofinansowania ze strony budżetu państwa, które winno mieć wyjątkowe zastosowanie w sytuacjach, w których strona nie może obiektywnie uzyskać środków finansowych w postępowaniu sądowym. Tak wynika z postanowienia WSA w Poznaniu z dnia 15 czerwca 2011 r., sygn. akt I SA/Po 160/11.

Podatnik, który zamierza zaskarżyć do wojewódzkiego sądu administracyjnego decyzję organu podatkowego, musi być przygotowany na uiszczenie wpisu od wnoszonej skargi.

W postępowaniu sądowoadministracyjnym funkcjonują dwa rodzaje wpisu: stosunkowy i stały. W przypadku spraw podatkowych dotyczących należności pieniężnych pobierany jest wpis stosunkowy. Jego kwota zależy od wysokości należności pieniężnej objętej zaskarżonym aktem. Wpis stosunkowy może wynieść nawet 100.000 zł. Natomiast w sprawach, w których nie pobiera się wpisu stosunkowego, uiszcza się wpis stały. Jego wysokość zależy od rodzaju i charakteru sprawy. Minimalna kwota wpisu stałego to 100 zł, maksymalna - 10.000 zł.

Zdarza się, że podatnik nie ma środków finansowych na poniesienie kosztów sądowych. Wówczas może starać się o zwolnienie z kosztów sądowych. Zarówno osoba fizyczna, jak i firma może bowiem skorzystać z prawa pomocy (w zakresie częściowym lub całkowitym). Wniosek w tej sprawie należy złożyć na urzędowym formularzu. W przypadku osób fizycznych jest to druk oznaczony symbolem PPF. Dla osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej przeznaczony jest formularz PPPr. We wniosku należy podać szczegółowe informacje o stanie majątkowym i dochodach.

WSA w Poznaniu zwrócił uwagę, że strona powinna podejmować takie czynności, które przekonałyby Sąd co do zasadności przyznania prawa pomocy. Rozstrzygnięcie w tej kwestii zależy bowiem od tego, co zostanie przez stronę wykazane. Jednocześnie Sąd może wezwać stronę do złożenia dodatkowych oświadczeń lub przedłożenia dokumentów źródłowych dotyczących jej stanu majątkowego, dochodów. Stanie się tak, jeżeli oświadczenie strony zawarte we wniosku okaże się niewystarczające do oceny jej rzeczywistego stanu majątkowego i możliwości płatniczych.

Jeżeli jednak strona uchyli się od przedstawienia wskazanej w wezwaniu sądowym dokumentacji, to powinna liczyć się z tym, że Sąd nie będzie miał wystarczających podstaw do przyznania jej prawa pomocy w zakresie całkowitego zwolnienia z opłat sądowych.