Wiaty - budynki czy budowle w podatku od nieruchomości?

Kwalifikacja wiat na potrzeby podatku od nieruchomości od dawna budzi spore kontrowersje. Wszystko to spowodowane jest nieostrymi definicjami zawartymi w ustawie o podatkach i opłatach lokalnych oraz w licznych odesłaniach tej ustawy do Prawa budowlanego. Kwestia opodatkowania takich obiektów ma szczególne znaczenie dla przedsiębiorców, gdyż budowle podlegają opodatkowaniu tylko wtedy, gdy związane są z prowadzeniem działalności gospodarczej, a stawka podatku zależna jest od ich wartości.

Wiata, czyli co?

Aby odpowiedzieć na pytanie, czy dana wiata należy do kategorii budynków czy też budowli, trzeba mieć wgląd w całą jej dokumentację od początku rozpoczęcia procesu budowlanego. W przypadku wątpliwości ustalając charakter obiektu organy podatkowe opierają się na wpisie do ewidencji gruntów i budynków (kataster nieruchomości). W sytuacji gdy obiekt budowlany nie został wpisany do tej ewidencji, na organach podatkowych spoczywa obowiązek ustalenia charakteru tego obiektu dla celów podatkowych. W takim przypadku może być wykorzystana dokumentacja budowlana (np. projekt budowlany, ewentualne pozwolenie na budowę, decyzja o dopuszczeniu obiektu do użytkowania). Niezbędne może być również skorzystanie z instytucji oględzin.

Prawo budowlane posługuje się pojęciem wiata, ale go nie definiuje. Art. 29 ust. 1 pkt 2 tej ustawy stanowi, że zwalnia się od obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę wolno stojące parterowe budynki gospodarcze, wiaty i altany oraz przydomowe oranżerie (ogrody zimowe) o powierzchni zabudowy do 25 m². To zaś oznacza, że wiaty w żadnym wypadku nie można uznać za budynek gospodarczy, gdyż ustawa rozgranicza te dwa pojęcia. Wiat nie uważa się również za obiekty małej architektury. Stąd też przyjmuje się powszechnie w orzecznictwie, że skoro wiata nie jest budynkiem ani obiektem małej architektury, to w rozumieniu Prawa budowlanego stanowi budowlę.

23,03 zł - to maksymalna stawka podatku od budynków związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej oraz od budynków mieszkalnych zajętych na prowadzenie takiej działalności.

Trwałe związanie z gruntem

Aby stwierdzić, z jakim rodzajem obiektu mamy w danym przypadku do czynienia, konieczne jest ustalenie cech, jakimi dany obiekt się charakteryzuje. Przy czym niektóre obiekty nazywane przez podatników wiatami, w praktyce nimi nie są. Stąd nie należy opierać się tylko na nazewnictwie, a na cechach danego obiektu.

I tak budynkiem jest obiekt budowlany w rozumieniu przepisów Prawa budowlanego, który jest trwale związany z gruntem, wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych oraz posiada fundamenty i dach. To zaś oznacza, że każdy budynek musi charakteryzować się czterema stałymi elementami. Chodzi tu o:

trwałe związanie obiektu z gruntem,
wydzielenie obiektu z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych (ścian),
fundamenty,
dach.

Kwestia związania obiektu z gruntem nie doczekała się definicji. Uznaje się, że związanie z gruntem jest trwałe, gdy nie można odłączyć danego obiektu od gruntu bez jego uszkodzenia. Przyjmuje się, że o takim związaniu nie decyduje sposób i metoda związania z gruntem ani technologia wykonania fundamentu i możliwości techniczne przeniesienia danego obiektu w inne miejsce, ale to, czy wielkość danego obiektu, jego konstrukcja, przeznaczenie i względy bezpieczeństwa wymagają takiego trwałego wiązania. O trwałości związania z gruntem nie może w każdym przypadku decydować fakt posadowienia konstrukcji fundamentowej przynajmniej częściowo poniżej poziomu gruntu. Może być ona posadowiona także wyżej, zwłaszcza wówczas, gdy jest ona wsparta na wylewce z betonu podkładowego zagłębionego w ziemi. Tak więc wiaty, które nie są umocowane w gruncie i mogą być w każdej chwili przeniesione w inne miejsce bez uszkodzenia na pewno nie będą posiadały cech budynków.

Budynek musi mieć ściany i dach

Kolejny element, czyli przegrody budowlane, muszą oddzielać obiekt od przestrzeni z każdej ze stron. Przegrody takie powinny być ujęte już w procesie budowlanym, począwszy od etapu projektowania. Przy czym przegroda budowlana nie musi stanowić jednolitej zamkniętej ściany, mogą się w niej znajdować różnego rodzaju otwory, np. drzwi czy okna. Wymaga się też, by przegrody miały charakter budowlany, czyli były związane z budowlą, a ponadto muszą wydzielać budynek z przestrzeni. Mają zatem spełniać funkcję odgrodzeniową, oddzielającą wnętrze budynku od przestrzeni zewnętrznej. Obojętne jest, z jakiego materiału zostały wykonane przegrody (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 7 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Gl 607/11). Natomiast obiekt budowlany posiadający przegrody budowlane spełniające tylko inne funkcje niż odgrodzeniowe nie może być uznany za budynek.

Przyjmuje się więc, a contrario, że obiekt budowlany zaprojektowany (wykonany) bez przegród zewnętrznych, fundamentów bądź dachu lub niezwiązany trwale z gruntem nie odpowiada określonym warunkom przyjętym w definicji budynku i jako taki nie może być uznawany za budynek. Dlatego też klasyczne wiaty składające się tylko z zadaszenia, oparte na np. słupach, jako obiekty bez przegród (ścian), nie mogą być opodatkowane podatkiem od nieruchomości jako budynki.

4 etapy określania zasad opodatkowania obiektów budowlanych:

1)	stwierdzenie, czy dany obiekt jest obiektem budowlanym w rozumieniu Prawa budowlanego,

2)	stwierdzenie, że nie jest to obiekt małej architektury,

3)	ustalenie, czy obiekt budowlany ma cechy budynku określone w art. 1a ust. 1 pkt 1 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych - jeżeli tak, to należy opodatkować go jako budynek,