Sprzedaż węgla dla gospodarstw domowych przez podmiot wyznaczony przez gminę

Gmina zleciła spółce sprzedaż węgla na podstawie ustawy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego przez gospodarstwa domowe. Jakie obowiązki w zakresie rozliczania podatku akcyzowego będą ciążyły na spółce? Czy spółka będzie zobowiązana odprowadzać VAT od sprzedaży węgla na rzecz gospodarstw domowych? Czy sprzedaż ta, dokonywana na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej, podlega ewidencjonowaniu na kasie fiskalnej on-line i czy należy wystawiać faktury na te osoby?

Jak stanowi art. 2 ust. 1 pkt 1a ustawy o podatku akcyzowym przez wyroby węglowe rozumie się wyroby energetyczne, określone w poz. 19-21 załącznika nr 1 do ustawy. W załączniku nr 1 wymieniono, w poz. 19, pod kodem CN ex 2701 - węgiel; brykiety, brykietki i podobne paliwa stałe wytwarzane z węgla - jeżeli są przeznaczone do celów opałowych.

W przypadku wyrobów węglowych przedmiotem opodatkowania akcyzą zgodnie z art. 9a ust. 1 pkt 1, 4 i 5 ustawy, jest między innymi:

1) sprzedaż wyrobów węglowych na terytorium kraju finalnemu nabywcy węglowemu;

2) użycie wyrobów węglowych przez pośredniczący podmiot węglowy;

3) użycie wyrobów węglowych przez finalnego nabywcę węglowego:

nabytych w ramach zwolnienia, o którym mowa w art. 31a ust. 1, do celów innych niż zwolnione na podstawie tego przepisu, przy czym za takie użycie uznaje się również naruszenie warunków, o których mowa w art. 31a ust. 3, a także sprzedaż, eksport lub dostawę wewnątrzwspólnotową wyrobów węglowych przez finalnego nabywcę węglowego zamiast użycia ich do celów, o których mowa w art. 31a ust. 1 ustawy,
uzyskanych w sposób inny niż w drodze nabycia,
jeżeli nie można ustalić podmiotu, który dokonał sprzedaży wyrobów węglowych finalnemu nabywcy węglowemu, a w wyniku kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo postępowania podatkowego nie ustalono, że podatek został zapłacony w należnej wysokości.

W myśl art. 13 ust. 1 pkt 10 i 11 ustawy, podatnikiem akcyzy jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, która dokonuje czynności podlegających opodatkowaniu akcyzą lub wobec której zaistniał stan faktyczny podlegający opodatkowaniu akcyzą, w tym podmiot:

będący pośredniczącym podmiotem węglowym używającym wyrobów węglowych;
będący finalnym nabywcą węglowym - w przypadku, o którym mowa w art. 9a ust. 1 pkt 5 ustawy.

Pośredniczący podmiot węglowy w świetle art. 2 ust. 1 pkt 23a ustawy, to podmiot mający siedzibę lub miejsce zamieszkania na terytorium kraju:

a) dokonujący sprzedaży, dostawy wewnątrzwspólnotowej, nabycia wewnątrzwspólnotowego, importu lub eksportu wyrobów węglowych, lub

b) używający wyrobów węglowych do celów objętych zwolnieniem od akcyzy i do celów nieobjętych zwolnieniem od akcyzy, lub

c) używający wyrobów węglowych do celów objętych zwolnieniem od akcyzy i do celów niepodlegających opodatkowaniu akcyzą

- który dokonał zgłoszenia rejestracyjnego zgodnie z art. 16 ustawy.

1. Regulacje akcyzowe dotyczące sprzedaży węgla w ramach zakupu preferencyjnego

Na podstawie ustawy z dnia 27 października 2022 r. o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych (Dz. U. poz. 2236), określone zostały zasady, warunki i tryb między innymi sprzedaży i zakupu preferencyjnego paliwa stałego, którym w świetle ustawy jest węgiel kamienny. Gminy mogą przystąpić do sprzedaży węgla kamiennego po cenach preferencyjnych po spełnieniu odpowiednich warunków określonych w ww. ustawie o zakupie preferencyjnym. Nabyty przez gminę węgiel kamienny, podlegający sprzedaży w ramach zakupu preferencyjnego gospodarstwom domowym, może być sprzedawany, zgodnie z art. 5 ust. 5 tej ustawy:

1) za pośrednictwem jednostki organizacyjnej gminy;

2) w ramach umowy zawartej pomiędzy gminami;

3) za pośrednictwem spółek, o których mowa w art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (Dz. U. z 2021 r. poz. 679), lub

4) w ramach umowy z innym podmiotem, o którym mowa w art. 9 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2022 r. poz. 559 ze zm.).

Oznacza to, że sprzedaż węgla kamiennego w ramach zakupu preferencyjnego gmina może wykonywać za pośrednictwem własnej jednostki organizacyjnej lub na podstawie umowy zawartej między gminami, może także powierzyć sprzedaż podległemu jej przedsiębiorstwu komunalnemu, czy też innemu podmiotowi prowadzącemu działalność gospodarczą. W myśl art. 5 ust. 6 ustawy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych, do gminy oraz podmiotów, o których mowa w art. 5 ust. 5 pkt 1, 3 i 4, nie stosuje się przepisów art. 16, art. 21a ust. 1, art. 24e ust. 1 pkt 1, art. 31a ust. 3 pkt 1 lit. a) ust. 3g i ust. 3j oraz art. 138i ustawy o podatku akcyzowym w zakresie paliw stałych, tj. węgla kamiennego.

Oznacza to, że gminy oraz podmioty, przy pomocy których gmina będzie prowadziła sprzedaż węgla są wyłączone ze stosowania określonych regulacji akcyzowych, a mianowicie nie będą one miały obowiązku:

dokonania zgłoszenia rejestracyjnego dla potrzeb podatku akcyzowego jako pośredniczący podmiot węglowy;
składania deklaracji dla podatku akcyzowego za miesięczne lub kwartalne okresy rozliczeniowe od wyrobów węglowych,
uzyskiwania od nabywców - gospodarstw domowych będących finalnymi nabywcami węglowymi - oświadczeń o przeznaczeniu węgla na cele uprawniające do zwolnienia,
weryfikowania danych nabywców węglowych będących osobami fizycznymi poprzez żądanie okazania dokumentu potwierdzającego tożsamość, w celu zastosowania zwolnienia od podatku akcyzowego,
prowadzenia ewidencji wyrobów węglowych przez pośredniczący podmiot węglowy dokonujący sprzedaży węgla gospodarstwom domowym.

Ponadto, zgodnie z dodanym do ustawy o podatku akcyzowym art. 163e, w okresie od dnia 1 lipca 2022 r. do dnia 30 kwietnia 2023 r. zwalnia się od akcyzy sprzedaż gminom oraz podmiotom, o których mowa w art. 5 ust. 5 pkt 1, 3 i 4 ustawy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych, wyrobów węglowych objętych pozycją CN 2701 na podstawie ustawy o podatku akcyzowym.

Zatem spółka dokonując na zlecenie gminy sprzedaży węgla na podstawie ustawy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego przez gospodarstwa domowe, nie podlega obowiązkom wynikającym z ustawy o podatku akcyzowym.

2. Rozliczenie podatku VAT od dostawy węgla za pośrednictwem wyznaczonej przez gminę spółki

Przepisy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego dla gospodarstw domowych nie przewidują innego celu nabycia przez gminę paliwa stałego niż do sprzedaży w ramach zakupu preferencyjnego w celu zaspokojenia potrzeb własnych gospodarstw domowych. W świetle przepisów ustawy o VAT sprzedaż paliwa stałego przez gminę w ramach zakupu preferencyjnego stanowić będzie wykonywanie czynności opodatkowanych podatkiem od towarów i usług w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. W przypadku gdy gmina upoważni podwykonawcę do dokonywania w jej imieniu czynności wynikających z ustawy o VAT, w tym również do wystawiania faktur, podmiot ten może zgodnie z art. 106d ust. 2 ustawy o VAT wystawiać w imieniu gminy faktury na rzecz nabywców.

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 2 listopada 2022 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz. U. poz. 2242), gminy zostały zwolnione z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących sprzedaży węgla kamiennego dokonywanej przez gminę w ramach zakupu preferencyjnego. Powyższe rozporządzenie ma zastosowanie również do sprzedaży dokonanej od dnia 1 lipca 2022 r.

Reasumując

Spółka, o której mowa w pytaniu, dokonując sprzedaży węgla na podstawie ustawy o zakupie preferencyjnym paliwa stałego przez gospodarstwa domowe na zlecenie gminy, nie podlega obowiązkom wynikającym z ustawy o podatku akcyzowym. W omawianym przypadku, podatek VAT należny z tytułu sprzedaży węgla rozliczy gmina, natomiast spółka pośrednicząca w tej sprzedaży, rozliczy VAT od wynagrodzenia, które otrzymała za wykonaną usługę związaną z czynnościami świadczonymi na rzecz gminy. Jednocześnie sprzedaż węgla kamiennego dokonywana przez gminę w ramach zakupu preferencyjnego została zwolniona z obowiązku ewidencjonowania przy zastosowaniu kas rejestrujących.