Rola przedstawiciela podatkowego w wewnątrzwspólnotowym nabyciu wyrobów akcyzowych

W sytuacji, gdy osoba fizyczna zamierza dla celów prywatnych nabyć wewnątrzwspólnotowo wyroby akcyzowe z akcyzą zapłaconą na terytorium państwa członkowskiego, a wyroby te mają być jej dostarczone na terytorium kraju, może to uczynić wyłącznie za pośrednictwem przedstawiciela podatkowego (art. 79 ustawy o podatku akcyzowym).

W praktyce instytucja przedstawiciela podatkowego ma zastosowanie, gdy osoba fizyczna zamierza zakupić na prywatny użytek wyroby akcyzowe na przykład z zagranicznego sklepu internetowego lub zagranicznego katalogu wysyłkowego. Dotyczy to najczęściej zakupu wyrobów tytoniowych lub napojów alkoholowych, ponieważ wyroby te nie mogą korzystać ze zwolnienia od akcyzy określonego w art. 34 ust. 1 ustawy, gdyż nie są przemieszczane osobiście przez osobę fizyczną.

Przedstawiciel podatkowy jest obowiązany jako podatnik podatku akcyzowego (art. 13 ust. 1 pkt 4 ustawy) dokonać rozliczenia podatku akcyzowego w Polsce, złożyć zabezpieczenie akcyzowe, uzyskać podatkowe znaki akcyzy oraz prowadzić stosowne ewidencje. Jest on bowiem podatnikiem z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego i to on odpowiada za prawidłowe i terminowe rozliczenie podatku akcyzowego.

Zgodnie z art. 80 ust. 1 ustawy, przedstawicielem podatkowym może być podmiot spełniający łącznie warunki określone w art. 48 ust. 1 pkt 2–6, i któremu właściwy naczelnik urzędu celnego wydał zezwolenie na wykonywanie czynności w charakterze przedstawiciela podatkowego.

W myśl art. 48 ust. 1 pkt 2–6 ustawy, podmiot ubiegający się o zezwolenie na prowadzenie działalności w charakterze przedstawiciela podatkowego musi spełniać łącznie następujące warunki:

• być podatnikiem podatku od towarów i usług;
   
• być podmiotem, którego działalnością kierują osoby nieskazane prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, obrotowi gospodarczemu lub za przestępstwo skarbowe;
   
• nie posiadać zaległości z tytułu cła i podatków stanowiących dochód budżetu państwa, składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne;
   
• nie może być w stosunku do niego prowadzone postępowanie egzekucyjne, likwidacyjne lub upadłościowe, z wyjątkiem postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu;
   
• złożyć zabezpieczenie akcyzowe;
   
• nie zostało mu cofnięte ze względu na naruszenie przepisów prawa, żadne z udzielonych mu zezwoleń, o których mowa w art. 84 ust. 1 ustawy, jak również koncesja lub zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej ani nie została wydana decyzja o zakazie wykonywania przez niego działalności regulowanej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2013 r. poz. 672 ze zm.), w zakresie wyrobów akcyzowych.

Zezwolenie na wykonywanie czynności w charakterze przedstawiciela podatkowego jest wydawane przez właściwego naczelnika urzędu celnego na wniosek sprzedawcy. Jest ono wydawane na czas oznaczony jednak nie dłuższy niż 3 lata albo na czas nieoznaczony.

Zgodnie z art. 81 ust. 2 ustawy, wniosek o zezwolenie na wykonywanie czynności w charakterze przedstawiciela podatkowego powinien zawierać dane wnioskodawcy, czyli sprzedawcy zagranicznego, w szczególności: imię i nazwisko lub nazwę, adres jego siedziby lub miejsca zamieszkania, określenie rodzaju prowadzonej przez niego działalności gospodarczej.

Wniosek powinien także zawierać dane identyfikujące wskazanego przedstawiciela podatkowego na terytorium kraju, takie jak: imię i nazwisko lub nazwę, adres jego siedziby lub miejsca zamieszkania, numer w KRS lub ewidencji działalności gospodarczej, REGON, NIP, adres poczty elektronicznej, rodzaj wyrobów akcyzowych, które będą nabywane wewnątrzwspólnotowo.

Wzór wniosku o wydanie zezwolenia określa załącznik nr 5 do rozporządzenia z dnia 30 sierpnia 2010 r. w sprawie zezwoleń na wykonywanie działalności w zakresie podatku akcyzowego (Dz. U. z 2014 r. poz. 767). Zgodnie z § 11 ust. 1 ww. rozporządzenia, sprzedawca jest zobowiązany do wniosku dołączyć oświadczenie o wyrażeniu zgody przez przedstawiciela podatkowego na wykonywanie przez niego czynności w tym charakterze.

Powinien także dołączyć zgromadzone przez podmiot ubiegający się o status przedstawiciela podatkowego, następujące dokumenty:

1) dokument potwierdzający, iż jest podatnikiem podatku od towarów i usług (VAT);

2) potwierdzenie przyjęcia zgłoszenia rejestracyjnego podatnika podatku akcyzowego;

3) zaświadczenie wydane przez:

a) właściwego naczelnika urzędu skarbowego o niezaleganiu w podatkach stanowiących dochód budżetu państwa,

b) właściwy dla siedziby lub miejsca zamieszkania oddział Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o niezaleganiu z zapłatą składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne;

4) informację z Krajowego Rejestru Karnego o niekaralności osób kierujących działalnością podmiotu ubiegającego się o status przedstawiciela podatkowego, za przestępstwo przeciw wiarygodności dokumentów, mieniu, obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi, obrotowi gospodarczemu lub przestępstwo skarbowe;

5) oświadczenie przedstawiciela podatkowego, że w stosunku do niego nie jest prowadzone postępowanie egzekucyjne, likwidacyjne lub upadłościowe, z wyłączeniem postępowania upadłościowego z możliwością zawarcia układu;

6) oświadczenie przedstawiciela podatkowego, że nie zostało mu cofnięte, ze względu na naruszenie przepisów prawa, w okresie ostatnich 3 lat, licząc od dnia złożenia wniosku o wydanie zezwolenia, żadne z udzielonych mu zezwoleń, o których mowa w art. 84 ust. 1 ustawy, jak również koncesja lub zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej ani nie została wydana decyzja o zakazie wykonywania przez niego działalności regulowanej w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie wyrobów akcyzowych.

Przedmiotowe dokumenty winny być dołączone do wniosku w oryginale lub uwierzytelnionej kopii oraz zawierać dane aktualne w dniu składania wniosku o wydanie zezwolenia. Należy również dodać, że zaświadczenie o niezaleganiu z podatkami stanowiącymi dochód budżetu państwa nie może być sporządzone wcześniej niż 1 miesiąc przed dniem złożenia wniosku, natomiast zaświadczenie o niezaleganiu z wpłatami na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne nie może być sporządzone wcześniej niż 3 miesiące przed dniem złożenia wniosku.

Jeżeli przedłożone dokumenty potwierdzą spełnienie warunków do wydania zezwolenia, naczelnik urzędu celnego w terminie 14 dni, wezwie do złożenia zabezpieczenia akcyzowego. Podmiotem zobowiązanym do złożenia zabezpieczenia akcyzowego jest przedstawiciel podatkowy.

Zezwolenie jest wydawane w formie decyzji administracyjnej. W sytuacji, gdy zezwolenie zostało wydane na czas oznaczony, zagraniczny sprzedawca jest zobowiązany złożyć wniosek o wydanie zezwolenia na kolejny okres nie później niż 3 miesiące przed upływem ważności zezwolenia. Wówczas taki wniosek jest uznawany jako kontynuacja wcześniejszego zezwolenia. Natomiast gdy wniosek zostanie złożony po upływie tego terminu jest traktowany jako wniosek o wydanie nowego zezwolenia.

Przedstawiciel podatkowy jest zobowiązany na podstawie art. 81 ust. 5 ustawy do powiadomienia właściwego naczelnika urzędu celnego o zmianach danych zawartych we wniosku w terminie 7 dni, licząc od dnia, w którym nastąpiła zmiana. Jednakże, jeżeli jest planowana zmiana danych zawartych w zezwoleniu, powiadomienia powinien dokonywać przed wprowadzeniem tej zmiany. W takim przypadku, powiadomienie stanowi jednocześnie wniosek o zmianę zezwolenia w zakresie dotyczącym zgłoszonej zmiany.

Ponadto art. 81 ust. 8 wskazuje jednoznacznie, że zmiana przedstawiciela podatkowego lub sprzedawcy określonych w zezwoleniu na wykonywanie czynności w charakterze przedstawiciela podatkowego, wymaga uzyskania nowego zezwolenia. Również, jeżeli przedstawiciel podatkowy zamierza nabywać wewnątrzwspólnotowo wyroby akcyzowe należące do innej niż będąca przedmiotem dotychczasowej działalności grupy wyrobów akcyzowych, jest on obowiązany uzyskać nowe zezwolenie na wykonywanie czynności w tym charakterze. W przypadku odmowy wydania, cofnięcia lub wygaśnięcia zezwolenia na wykonywanie czynności w charakterze przedstawiciela podatkowego, stosuje się odpowiednio art. 52 ustawy.

W związku z tym, że przedstawiciel podatkowy jako podatnik akcyzy dokonuje rozliczenia należnego podatku akcyzowego jest on zobowiązany:

• obliczać akcyzę i dokonywać jej zapłaty,
   
• składać właściwemu naczelnikowi urzędu celnego deklaracje podatkowe,
   
• prowadzić ewidencję wyrobów akcyzowych dostarczonych na terytorium kraju przez sprzedawcę, którego jest przedstawicielem.

Zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy, przedstawiciel podatkowy jest zobowiązany do zapłaty akcyzy do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy. Na mocy art. 10 ust. 7 ustawy, obowiązek podatkowy z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego wyrobów akcyzowych z zapłaconą akcyzą dokonanego za pośrednictwem przedstawiciela podatkowego, powstaje z dniem odbioru dostarczonych wyrobów akcyzowych przez odbiorcę na terytorium kraju.

Terminarze obowiązujących rozliczeń podatkowych dostępne są w serwisie www.terminy.gofin.pl

Przedstawiciel podatkowy prowadzi ewidencję wyrobów akcyzowych dostarczonych na terytorium kraju przez sprzedawcę, którego jest przedstawicielem zgodnie z zasadami określonymi w art. 80 ust. 3–5 ustawy. Natomiast szczegółowe uregulowania zostały zawarte w przepisach rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 sierpnia 2010 r. w sprawie niektórych ewidencji wyrobów akcyzowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 397).

Ewidencja może być prowadzona w formie papierowej lub elektronicznej, po uprzednim pisemnym poinformowaniu właściwego naczelnika urzędu celnego o formie jej prowadzenia.

Zgodnie z § 8 rozporządzenia w ewidencji powinny znaleźć się następujące dane:

• nazwy wyrobów akcyzowych wraz z ich kodami Nomenklatury Scalonej (CN) oraz informacje o ich znakowaniu i barwieniu;
   
• ilości wyrobów akcyzowych w jednostkach miary właściwych dla ustalenia podstawy opodatkowania;
   
• datę otrzymania wyrobów akcyzowych przez odbiorcę na terytorium kraju;
   
• dane identyfikacyjne sprzedawcy;
   
• dane identyfikacyjne osoby fizycznej, na rzecz której wyroby akcyzowe są nabywane przez przedstawiciela podatkowego;
   
• numer identyfikacyjny dokumentu, na podstawie którego wyroby akcyzowe zostały przemieszczone na terytorium kraju;
   
• kwotę podatku akcyzowego przypadającego do zapłaty;
   
• datę złożenia deklaracji podatkowej.

Przedstawiciel podatkowy zobowiązany jest prowadzić ewidencję w sposób ciągły i umożliwiający identyfikację obrotu wyrobami akcyzowymi. Za każdy miesiąc kalendarzowy, nie później niż w terminie 3 dni po upływie ostatniego dnia każdego miesiąca powinien dokonywać jej zamknięcia i podsumowania. W przypadku prowadzenia ewidencji w formie elektronicznej, przedstawiciel podatkowy powinien przekazywać właściwemu naczelnikowi urzędu celnego raport z zamknięć i podsumowań tych ewidencji za każdy rok kalendarzowy, a na żądanie właściwego naczelnika urzędu celnego raport z zamknięć i podsumowań tych ewidencji za wskazane miesiące. Raport roczny jest zobowiązany przekazywać w terminie do dnia 31 stycznia roku kalendarzowego następującego po roku, za który raport jest przekazywany, a w przypadku raportu przekazywanego na żądanie właściwego naczelnika urzędu celnego, w terminie 14 dni od dnia doręczenia żądania.

Sposób prowadzenia ewidencji w formie papierowej reguluje § 3 rozporządzenia. Należy jednak dodać, że przed rozpoczęciem jej wypełniania, karty ewidencji powinny zostać przeszyte, a strony ponumerowane i opatrzone pieczęcią podmiotu prowadzącego ewidencje. Właściwy naczelnik urzędu celnego nakłada na przeszycie zamknięcie urzędowe w formie plomby, a na ostatniej stronie ewidencji wpisuje liczbę jej stron i składa podpis. Sposób prowadzenia ewidencji w formie elektronicznej reguluje § 4 przytoczonego rozporządzenia. Ewidencja prowadzona przez przedstawiciela podatkowego powinna być przechowywana do celów kontroli przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym została sporządzona.