Wypłata z polisy na życie a obowiązek w podatku od spadków i darowizn

Po śmierci ojca wystąpiłem do zakładu ubezpieczeń z wnioskiem o wypłatę świadczenia z polisy na życie, którą ojciec wykupił 5 lat przed swoją śmiercią. Należną kwotę przesłano na mój rachunek bankowy. Jestem również jednym ze spadkobierców po ojcu. Sprawy spadkowe uregulowałem, jednak w zawiadomieniu SD-Z2 o nabyciu spadku nie ująłem kwoty, którą otrzymałem z tytułu wspomnianej polisy. Czy w tej sytuacji organ podatkowy może mi wymierzyć podatek?

NIE. Z pytania wynika, że spadkodawca zawarł umowę ubezpieczenia osobowego - ubezpieczenia na życie. Przy takiej umowie ubezpieczający może wskazać jedną lub więcej osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia w razie śmierci osoby ubezpieczonej. Przedmiotowa dyspozycja ubezpieczającego może być przez niego w każdym czasie zmieniona lub odwołana. Jeżeli wskazano kilka osób uprawnionych do otrzymania sumy ubezpieczenia, a nie oznaczono udziału każdej z nich w tej sumie, ich udziały są równe. Suma ubezpieczenia przypadająca uprawnionemu nie należy do spadku po ubezpieczonym. Tak przewiduje art. 831 § 3 Kodeksu cywilnego.

Kwota wypłacona tytułem ubezpieczenia na życie nie wchodzi do spadku, co oznacza, że nie należy jej wykazywać w zawiadomieniu SD-Z2 czy zeznaniu podatkowym, które składa spadkobierca. W przeszłości pojawiała się wątpliwość, czy samo w sobie przysporzenie z tytułu ubezpieczenia na życie nie podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn jako odrębne od spadkobrania zdarzenie. Katalog zdarzeń, które podlegają opodatkowaniu wspomnianym podatkiem zawiera art. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2019 r. poz. 1813). Katalog ten ma charakter zamknięty i nie jest w tym przypadku dopuszczalna wykładnia rozszerzająca. Nie można zatem stosować w drodze jakiejś analogii przepisów wspomnianej ustawy podatkowej do innych podobnych zdarzeń niewymienionych w tej ustawie. Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem m.in. dziedziczenia, zapisu zwykłego, zapisu windykacyjnego czy też darowizny i polecenia darczyńcy. Ustawa nie wspomina jednak o nabyciu rzeczy lub praw na podstawie takiego zdarzenia, jak przysporzenie beneficjenta wynikające z umowy ubezpieczenia zmarłego ubezpieczonego.

Powyższe oznacza, że Czytelnik nie dopuścił się żadnych nieprawidłowości - kwota otrzymana z zakładu ubezpieczeń nie wchodzi do spadku po zmarłym, nie podlega również opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.