A A A

Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 20 (811) z dnia 10.07.2013

Miesięczny termin złożenia zgłoszenia o nabyciu spadku od najbliższej rodziny niezgodny z Konstytucją

Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 4 czerwca 2013 r., sygn. akt P 43/11, orzekł, że art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn, w brzmieniu obowiązującym od 1 stycznia 2007 r. do 31 grudnia 2008 r., w zakresie, w jakim przewiduje miesięczny termin złożenia zgłoszenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego nabycia w drodze dziedziczenia własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę, jest niezgodny z Konstytucją (wyrok ogłoszono w Dzienniku Ustaw z 18 czerwca 2013 r., pod poz. 692).

Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że:

"(…) art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy był niezgodny z zasadą zaufania do państwa i stanowionego przez nie prawa. Zakwestionowany przepis gwarantował pozorną ochronę jednostki i stanowił niewykonalną konstrukcję normatywną. Za taką Trybunał uznał mechanizm prawny, którego elementami były krótki termin o charakterze materialnym, uzależniony od czynności procesowych stron początek biegu tegoż terminu, zróżnicowana praktyka stosowania pieczęci o nadaniu klauzuli prawomocności oraz zróżnicowana praktyka organów administracji w zakresie wymogu udokumentowania dnia powstania obowiązku podatkowego. (…)"

W związku z tym wyrokiem, w komunikacie zamieszczonym na stronie Ministerstwa Finansów (www.mf.gov.pl) wyjaśniono, że:

"(…) podatnikom, którym wskutek przekroczenia miesięcznego terminu na złożenie zgłoszenia ustalono zobowiązanie podatkowe z tytułu podatku od spadków i darowizn, przysługuje prawo do złożenia wniosku o wznowienie postępowania w sprawie podatku od spadków i darowizn oraz uchylenie decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego.

Wznowienie postępowania obejmować będzie tylko te przypadki, w których spełnione są łącznie następujące warunki:

nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych nastąpiło w drodze dziedziczenia,
śmierć spadkodawcy nastąpiła od dnia 1 stycznia 2007 r.,
postanowienie sądu stwierdzające nabycie spadku uprawomocniło się w okresie od dnia 1 stycznia 2007 r. do dnia 31 grudnia 2008 r. (zarejestrowano akt poświadczenia dziedziczenia w 2008 r.),
wyłączną przesłanką ustalenia zobowiązania podatkowego było zgłoszenie nabytych rzeczy lub praw majątkowych naczelnikowi urzędu skarbowemu z uchybieniem miesięcznego terminu określonego w art. 4 ust. 1 pkt 1 powyższej ustawy.

Wniosek o wznowienie postępowania należy złożyć w nieprzekraczalnym terminie miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału, tj. do dnia 18 lipca 2013 r. (art. 240 § 1 pkt 8 i art. 241 § 2 pkt 2 ustawy - Ordynacja podatkowa - podkreśl. red.). Organem właściwym w sprawie wznowienia postępowania jest organ, który wydał decyzję w ostatniej instancji. (…)"

Ministerstwo Finansów przypomniało również, że nadpłata podlega zwrotowi w terminie 30 dni od dnia uchylenia decyzji ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, z zastrzeżeniem przepisów art. 76 Ordynacji podatkowej o zaliczeniu nadpłaty, m.in. na poczet zaległości podatkowych. Zalecono przy tym organom podatkowym sprawne przeprowadzenie postępowań podatkowych i zwrot nadpłat.

Uwaga! Obecnie (od 1 stycznia 2009 r.) o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych od najbliższej rodziny w drodze dziedziczenia - w celu skorzystania ze zwolnienia od podatku - należy powiadomić właściwego naczelnika urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądu stwierdzającego nabycie spadku.