Formalności podatkowe przy nabyciu zachowku

Moja mama spisała testament, w którym powołała do spadku moje rodzeństwo. Ja zostałem pominięty. Będę domagał się zachowku. Nie określiłem jeszcze jego wysokości, trwa szacowanie masy spadkowej. Czy mam obowiązek płacić podatek, skoro formalnie nie jestem spadkobiercą ani zapisobiercą? Jeśli tak, to kiedy powinienem złożyć deklarację do urzędu skarbowego?

Osoba, która otrzyma zachowek, również podlega przepisom podatkowym z tytułu podatku od spadków i darowizn. Nie oznacza to, że ostatecznie będzie musiała zapłacić podatek. Tak jak pozostali, którzy otrzymali przysporzenie, może starać się skorzystać ze zwolnień podatkowych. Czytelnik jest uprawniony do zachowku, tzn. że może dochodzić od spadkobierców zapłaty określonej sumy pieniężnej bądź przeniesienia na niego praw o określonej wartości. Niemniej jednak w przeciwieństwie do spadkobierców nie nabywa od razu zachowku, a jedynie prawo jego dochodzenia. Ten aspekt również wpływa na termin złożenia zeznania podatkowego.

Jeśli chodzi o możliwość skorzystania z całkowitego zwolnienia podatkowego dla najbliższej rodziny w przypadku nabycia rzeczy w związku z dziedziczeniem, nabywca ma sześć miesięcy, licząc od powstania obowiązku podatkowego, aby zgłosić fakt nabycia na formularzu SD-Z2. Rodzeństwo Czytelnika uzyskało spadek na podstawie testamentu i dla nich obowiązek podatkowy powstaje zasadniczo z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego nabycie spadku (bądź z chwilą zarejestrowania aktu poświadczającego dziedziczenie). Natomiast przy zachowku obowiązek ten powstaje dopiero z chwilą zaspokojenia roszczenia lub jego części. Wynika to z art. 6 ust. 1 pkt 2a ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2009 r. nr 93, poz. 768 ze zm.). Dopiero więc po spełnieniu roszczenia przez rodzeństwo Czytelnika liczony będzie termin do złożenia wspomnianej deklaracji podatkowej. Złożenie deklaracji spowoduje zgłoszenie przysporzenia do urzędu skarbowego oraz pozwoli uniknąć płacenia podatku.

Gdyby zdarzyło się tak, że Czytelnik otrzyma jedynie część zachowku, a więc gdy z formalnego punktu widzenia jego roszczenie zostanie spełnione tylko częściowo, wówczas obowiązek podatkowy powstaje z chwilą częściowej zapłaty (czy przeniesienia na niego określonych składników majątkowych). Jeśli powyższe formalności nie zostaną wypełnione (termin oraz złożenie prawidłowego zeznania na urzędowym formularzu), opodatkowanie zachowku będzie mieć miejsce i nastąpi na zasadach ogólnych właściwych dla nabywców zaliczonych do I grupy podatkowej.