Aport nieruchomości do spółki z o.o. objęty VAT nie podlega PCC

W spółce z o.o. planowane jest podwyższenie kapitału zakładowego. W ramach tej czynności wspólnik będący spółką z o.o. (czynnym podatnikiem VAT) wniesie aportem nieruchomość. Nie stanowi ona zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Według naszych ustaleń czynność ta będzie opodatkowana VAT. Czy w związku z tym spółka nie będzie musiała płacić PCC od umowy spółki?

Podwyższenie kapitału zakładowego spółki z o.o. z wkładów lub ze środków spółki stanowi czynność zmiany umowy spółki podlegającą, co do zasady, PCC. Stawka PCC wynosi 0,5%. Podstawę opodatkowania stanowi wartość, o którą podwyższono kapitał zakładowy, minus opłaty dotyczące rejestracji zmian w KRS i koszty wynagrodzenia notariusza (por. art. 6 ust. 1 pkt 8 lit. b oraz ust. 9 ustawy o PCC - Dz. U. z 2024 r. poz. 295 ze zm.). Jeśli w ramach podwyższenia kapitału zakładowego udziały będą obejmowane po cenie wyższej od wartości nominalnej, to nadwyżka przelewana na kapitał zapasowy (tzw. agio) nie będzie podlegała opodatkowaniu PCC.

Gdy aportem jest nieruchomość, nie znajdzie zastosowania wyłączenie od PCC uregulowane w art. 2 pkt 6 lit. c) ustawy o PCC. W związku z tym skutki wniesienia tego aportu na gruncie PCC zależą od tego, czy czynność ta będzie objęta opodatkowaniem VAT, czyli czy z tytułu danej czynności jedna ze stron podlega opodatkowaniu podatkiem VAT lub jest z tego podatku zwolniona. Jeśli czynność nie jest objęta VAT, bo np. aport wnosi osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, wówczas spółka musi rozliczyć PCC od tej czynności, chyba że zastosowanie będzie miało zwolnienie od PCC (zob. art. 9 pkt 11 ustawy o PCC).

Gdy natomiast aport będzie objęty VAT (będzie podlegał temu podatkowi bądź będzie z niego zwolniony), wtedy spółka nie będzie musiała płacić PCC, o ile powoła się na tzw. klauzulę stand still wynikającą z prawa unijnego. Związana jest ona ze zmianami treści art. 2 pkt 4 ustawy o PCC. Dotyczy on wyłączania od PCC czynności cywilnoprawnych objętych opodatkowaniem VAT. W świetle aktualnego brzmienia tej regulacji wyłączenie od PCC uregulowane w tym przepisie nie ma zastosowania do umowy spółki czy jej zmian. Jednakże w przypadku spółek kapitałowych w rozumieniu przepisów unijnych (tj. m.in. spółki z o.o.) regulacja taka jest niezgodna z prawem UE. Narusza bowiem wynikającą z niego tzw. klauzulę stand still. W uproszczeniu chodzi o niemożność opodatkowania czynności, które zostały wcześniej zwolnione (wyłączone) z podatku. Wyłączenie aportów objętych opodatkowaniem VAT obowiązywało przed 1 stycznia 2007 r., a zatem nowelizacja polskiej ustawy o PCC dokonana z tym dniem spowodowała, że Polska ponownie nałożyła PCC na omawianą czynność. Art. 2 pkt 4 ustawy o PCC, w brzmieniu obowiązującym od tej daty, pozostaje zatem w sprzeczności z zasadą stand still. Potwierdza to orzecznictwo sądów administracyjnych (por. m.in. wyrok NSA z dnia 14 grudnia 2017 r., sygn. akt II FSK 3133/15), i liczne interpretacje indywidualne Dyrektora KIS, w tym np. z dnia 2 czerwca 2025 r., nr 0111-KDIB2-2.4014.97.2025.1.PB.

Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 24 kwietnia 2025 r., nr 0111-KDIB2-3.4014.104.2025.1.ASZ, potwierdził też, że notariusz może bezpośrednio zastosować klauzulę stand still i nie pobierać PCC. Wskazał on, że skoro transakcje wniesienia aportów do spółki z o.o. będą opodatkowane podatkiem VAT według stawki 23% lub będą z niego zwolnione - powyższe czynności będą - w świetle zasady stand still - wyłączone z opodatkowania PCC na podstawie z art. 2 pkt 4 ustawy o PCC. Zatem na spółce, której kapitał został podwyższony poprzez wniesienie wkładów niepieniężnych, nie będzie ciążył obowiązek podatkowy w PCC. Tym samym notariusz, jako płatnik PCC, stosujący bezpośrednio zasady prawne prawa Unii Europejskiej, nie będzie pobierał podatku przy podpisaniu aktu notarialnego w zakresie PCC od wnoszonych aportów.

Praktyka notariuszy jest różna. Jeśli przed planowaną czynnością spółka uzyska interpretacje indywidualne co do skutków w VAT i PCC planowanej czynności, to notariusz będzie miał potwierdzenie braku konieczności pobierania PCC.