Zniesienie współwłasności nieruchomości a PCC

W dniu 20 grudnia 2006 r. zapadło postanowienie sądu w sprawie zniesienia współwłasności nieruchomości. Na jego podstawie zwiększyłam swój udział w nieruchomości i musiałam zapłacić jednemu ze współwłaścicieli kwotę 6.000 zł, co też uczyniłam w styczniu 2007 r. Niedawno otrzymałam wezwanie do zapłaty zaległego podatku od czynności cywilnoprawnych z urzędu skarbowego. Czy faktycznie miałam taki obowiązek? Czy zobowiązanie podatkowe nie uległo już przedawnieniu?

Zniesienie współwłasności (podobnie dział spadku), gdy jest połączone ze spłatami lub dopłatami na rzecz któregoś z uczestników, podlega podatkowi od czynności cywilnoprawnych. Zniesienie współwłasności może nastąpić na mocy postanowienia sądu bądź na mocy umowy. Mimo iż zniesienie współwłasności na drodze sądowej (w postępowaniu nieprocesowym) nie jest czynnością cywilnoprawną, to również podlega PCC, co przesądza przepis art. 1 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2010 r. nr 101, poz. 649 ze zm.).

Podatkowi od czynności cywilnoprawnych podlegają zniesienia współwłasności, ale tylko w części dotyczącej spłat lub dopłat. Spłaty pojawiają się w przypadku przejęcia na wyłączną własność rzeczy (np. nieruchomości) przez jednego lub kilku współwłaścicieli, natomiast dopłaty mają na celu zrównoważenie nierównych wartości rzeczy podlegających fizycznemu podziałowi.

Podatnikiem jest wyłącznie osoba nabywająca rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział we współwłasności. W przypadku zniesienia współwłasności rzeczy (w tym nieruchomości) ustawodawca przewidział stawkę 2%. Podstawę opodatkowania stanowi wartość rynkowa rzeczy lub prawa majątkowego nabytego ponad wartość udziału we wspólnej rzeczy.

Dla ustalenia, czy doszło do przedawnienia zobowiązania podatkowego istotne jest określenie dnia, w którym upłynął termin płatności podatku. Zgodnie bowiem z art. 70 § 1 Ordynacji podatkowej (Dz. U. z 2012 r. poz. 749 ze zm.) zobowiązanie podatkowe przedawnia się z upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku.

Termin zapłaty podatku wynosi 14 dni od momentu powstania obowiązku podatkowego w zakresie PCC, którym w tym wypadku jest akurat dzień uprawomocnienia się postanowienia sądu w przedmiocie zniesienia współwłasności nieruchomości, a nie data wydania postanowienia. Ponieważ w sprawie Czytelniczki postanowienie sądu zapadło 20 grudnia 2006 r., jego uprawomocnienie się nastąpiło najwcześniej po upływie 21 dni od tej daty (czyli 11 stycznia 2007 r.), a jeżeli złożono wniosek o uzasadnienie postanowienia lub apelację, to jeszcze później.

Skoro wspomniane postanowienie uprawomocniło się już w kolejnym, 2007 r. i zapewne w tym samym roku (np. jeszcze w styczniu 2007 r., jeżeli nie było wniosków o uzasadnienie postanowienia ani apelacji) upłynął termin zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych, to oznacza, że dopiero rok 2012 jest ostatnim z 5 lat okresu przedawnienia. Okres ten liczony jest bowiem od końca roku, w którym minął termin uiszczenia PCC. Zatem w analizowanej sytuacji przedawnienie zobowiązania podatkowego miałoby miejsce dopiero w dniu 1 stycznia 2013 r.