Przychód ze sprzedaży mieszkania wydatkowany na spłatę kredytu refinansowego - wyrok siedmiu sędziów NSA

Przychód ze sprzedaży mieszkania nabytego przed 1 stycznia 2007 r., przeznaczony na spłatę tzw. kredytu refinansowego wraz z odsetkami, którym spłacono kredyt pozyskany uprzednio na zakup tego mieszkania, nie podlega zwolnieniu od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. e) updof, w brzmieniu obowiązującym w latach 2004-2006.

Tak wynika z wyroku NSA, wydanego w składzie siedmiu sędziów, z 4 grudnia 2012 r., sygn. akt II FPS 3/12.

Czego dotyczy problem?

Rozszerzony skład NSA, rozstrzygnął budzące wątpliwości zagadnienie prawne, dotyczące wykładni art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. e) updof, w brzmieniu obowiązującym w latach 2004-2006.

Problem sprowadzał się do pytania, czy uzyskany poza działalnością gospodarczą przychód ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) updof, będzie korzystał ze zwolnienia od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. e) updof, w brzmieniu obowiązującym w latach 2004-2006, w razie jego wydatkowania na spłatę tzw. kredytu refinansowego wraz z odsetkami, zaciągniętego na spłatę kredytu na cele mieszkaniowe wymienione w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. a) updof?

W praktyce organy podatkowe odmawiały podatnikom w takich okolicznościach prawa do zwolnienia podatkowego, podczas gdy liczne sądy administracyjne uznawały cel mieszkaniowy za zachowany, uznając w rezultacie, że tak wydatkowany przychód jest wolny od podatku dochodowego (por. wyrok WSA w Kielcach z 12 listopada 2009 r., sygn. akt I SA/Ke 393/09 i WSA w Warszawie z 14 grudnia 2007 r., sygn. akt III SA/Wa 1818/07).

W sprawie, która trafiła do NSA, uzyskane w 2008 r. środki ze sprzedaży mieszkania podatniczka wydatkowała - jeszcze w tym samym roku - na spłatę kredytu refinansowego wraz z odsetkami. Uważała ona, że poniesiony wydatek stanowi realizację celu mieszkaniowego, gdyż spłacony kredyt refinansowy wydatkowała na spłatę pierwotnego kredytu hipotecznego, którym sfinansowała zakup sprzedanego lokalu. Organ podatkowy w wydanej interpretacji indywidualnej zakwestionował to stanowisko, a po przegranej w sądzie administracyjnym pierwszej instancji wniósł skargę kasacyjną.

Stanowisko NSA

Rozstrzygnięcie NSA przyjęte w przywołanym na wstępie wyroku okazało się niekorzystne dla podatniczki, a w konsekwencji również dla innych podatników będących w podobnej sytuacji. Sąd ten stwierdził, że choć spłata kredytu refinansowego wpisuje się w realizację ogólnego celu polegającego na zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych, jednak nie oznacza to, że taki wydatek spełnia warunki do skorzystania z tzw. ulgi mieszkaniowej określonej w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. e) updof, w brzmieniu obowiązującym w latach 2004-2006.

Na podstawie treści tego przepisu, wolny od podatku dochodowego jest przychód uzyskany ze sprzedaży nieruchomości i praw majątkowych wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) updof, w części wydatkowanej, nie później niż w okresie dwóch lat od dnia sprzedaży, na spłatę kredytu lub pożyczki, a także odsetek od kredytu lub pożyczki zaciągniętych na cele, o których mowa w lit. a), w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym również na spłatę kredytu lub pożyczki oraz odsetek od tego kredytu lub pożyczki zaciągniętych przed dniem uzyskania tych przychodów.

Zdaniem NSA, konstruując analizowany przepis, ustawodawca wskazał na kolejność czynności, których dokonanie miało prowadzić do nabycia przez podatnika prawa do tego zwolnienia, tj. najpierw miało nastąpić zaciągnięcie kredytu, a następnie zakup lokalu mieszkalnego. Wykładnia językowa analizowanego przepisu, prowadzi więc do jednoznacznego wniosku, że warunkiem uzyskania prawa do tej ulgi podatkowej jest wydatkowanie środków uzyskanych ze sprzedaży nieruchomości (praw majątkowych) na spłatę kredytu (pożyczki) spożytkowanego bezpośrednio na zakup np. lokalu mieszkalnego. W rezultacie ulga przewidziana tym przepisem nie obejmuje środków wydatkowanych na spłatę kredytu refinansowego, z którego nie dokonano bezpośredniego nabycia, np. lokalu mieszkalnego. Z tych względów NSA uznał skargę kasacyjną za zasadną.

Komentarz redakcji

Wyrok wydany przez NSA w rozszerzonym składzie ma istotne znaczenie dla podatników, którzy po sprzedaży nieruchomości (prawa majątkowego) nabytych do końca 2006 r., wykorzystali uzyskane środki na spłatę tzw. kredytu refinansowego.

Przypominamy, że aby uniknąć konieczności zapłaty podatku dochodowego, w wysokości 10% przychodu uzyskanego ze sprzedaży takich nieruchomości dokonanej przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku, w którym zostały nabyte, podatnicy powinni wydatkować te przychody m.in. na zaspokojenie własnych celów mieszkaniowych z listy określonej w art. 21 ust. 1 pkt 32 lit. a) i e) updof, w brzmieniu obowiązującym do końca 2006 r.

Wydatek powinien zostać dokonany w ciągu dwóch lat, licząc od dnia sprzedaży transakcji. Powołane orzeczenie wskazuje, że wydatkowanie przychodu ze sprzedaży nieruchomości na spłatę kredytu refinansowego wraz z odsetkami, zaciągniętego na spłatę pierwotnego kredytu hipotecznego, którym sfinansowano uprzednio zakup tej nieruchomości, nie należy do kategorii celów mieszkaniowych uprawniających do ulgi mieszkaniowej.

To oznacza, że podatnicy, którzy w taki sposób wydatkowali przychody ze sprzedaży nieruchomości, są obowiązani uiścić zryczałtowany podatek dochodowy od tej części przychodu.